3.1. Zelfstandig werken

3.1.1. Ook voor kleuters denken we bij het model ‘Zelfstandig Werken’ aan een manier van werken waarbij ze enige tijd aan het werk zijn zonder hulp van de leerkracht (met een duidelijke opbouw in tijdsduur). Dit heeft een tweeledig doel:

• pedagogisch: het bevordert zelfstandigheid bij het oplossen van problemen. schept zelfverantwoordelijkheid voor het eigen leerproces. geeft verantwoordelijkheid voor anderen. leert omgaan met uitgestelde aandacht. leert samenwerken en elkaar helpen. leert initiatieven nemen.
• didactisch: als middel tot het creëren van extra tijd voor de leerkracht voor observatie of begeleiding van kleine groepjes

3.1.2. Ten aanzien van het Zelfstandig Werken worden de volgende aandachtspunten gehanteerd: Bij de voorbereiding:

1. Spreek goede regels en routines af (eventueel m.b.v. van een invullijst) en herhaal deze. Laat deze regels en routines zoveel mogelijk uit de kinderen zelf komen, zodat ze er zelf mede-eigenaar van zijn. Maak de regels visueel, zodat er eenvoudig op teruggewezen kan worden.
2. Bevorder de zelfredzaamheid en maak dit visueel (zelfstandig naar de wc met bijvoorbeeld een wc-ketting: hangt er geen ketting dan kan je niet naar de wc, gebruik materialen waar de kinderen bekend mee zijn, enz.)
3. Creëer mogelijkheden tot het zelfstandig pakken en opruimen van materialen. Maak bijvoorbeeld stickers in de kast met een foto van het materiaal, zodat duidelijk is waar het opgeruimd dient te worden.
4. Werk met opdrachten waarin de kinderen op hun eigen niveau zelfstandig en creatief aan de slag kunnen. Maak eventueel opdrachtkaarten, zodat kinderen aan de hand van picto’s zelf kunnen ‘lezen’ wat ze stap voor stap moeten doen.
5. Werk met een planbord.

Tijdens de les:

1. Loop vooraf de regels met de kinderen na. Laat deze zoveel mogelijk uit de kinderen komen.
2. Ga na of de opdracht duidelijk is en iedereen aan het werk kan.
3. Gebruik tijdens het Zelfstandig Werken een beer-met-gekleurd-petje, of een ketting (om de hals van de juf) of een stoplicht (zonder rood, waarbij oranje betekent dat de leerkracht niet gestoord mag worden, maar het hoeft niet stil te zijn).
4. Maak gebruik van een timetimer waarop de kinderen precies zien hoe lang het ‘Zelfstandig Werken’ duurt en wanneer het afgelopen is.
5. Geef een duidelijk teken wanneer het Zelfstandig Werken begint en eindigt.
6. Gebruik de vrijkomende tijd voor de groepstafel, de kleine kring of een observatie.
7. Loop vaste rondes om zo het omgaan met uitgestelde aandacht inzichtelijk te maken voor de kleuters.
8. Laat de kinderen zoveel mogelijk elkaar helpen om problemen op te lossen.
9. Maak duidelijke afspraken wat een kind moet doen als het klaar is en maak dit inzichtelijk.

Na de les:

1. Evalueer (liefst interactief) in de kring het Zelfstandig Werken.
2. Sluit het positief af.

(Zie ook bijlage 1) (Voor een aangepaste checklist verwijzen wij naar bijlage 2).

3.1.3. Mogelijke keuzen om aan dit onderwerp te werken:

• Het omgaan met uitgestelde aandacht.
• Activiteiten in de kleine kring of instructiegroepje.
• Bevorderen van zelfstandigheid. het geven van verantwoordelijkheid, ruimte tot eigen initiatief. Denk aan regels en routines en de klasseninrichting.
• Werken met een planbord bij het kiezen van activiteiten.