1.4.4. OGW

Opbrengstgericht (OGW) werken is erop gericht de onderwijskwaliteit te verbeteren. Daarom past de leerkracht zijn onderwijs aan op basis van meetbare resultaten. Het gericht verbeteren van deze resultaten begint met een grondige analyse (zo nodig aangevuld met een diagnostisch gesprek). Aan de hand van deze analyse wordt een actieplan opgesteld met meetbare doelen. Het vaststellen van de gewenste opbrengsten zorgt mede voor optimale opbrengstgerichtheid. Opbrengstgerichtheid wil kortweg zeggen: het bewust, cyclisch en systematisch werken met als doel de grootst mogelijke opbrengst. Deze opbrengsten hebben betrekking op leerprestaties, maar ook op de sociaal-emotionele resultaten en de tevredenheid van ouders, leerlingen en het vervolgonderwijs. Opbrengstgericht werken heeft hoge verwachtingen van de kinderen en gaat uit van doelgericht werken. Dat is van belang op alle niveaus binnen de school, dus niet alleen de leerkracht, maar ook het managementteam. Het bij HGW genoemde cyclisch werken (signaleren, analyseren, handelen, evalueren) wordt ook gehanteerd bij OGW. Daarbij stelt de leerkracht allereerst voor zichzelf doelen met betrekking tot de cognitieve resultaten en sociaal-emotionele vaardigheden van de kinderen. Met die doelen in het achterhoofd wordt het onderwijsproces vormgegeven. Daarna gaat de leerkracht naar de opbrengsten kijken en controleren of de gestelde doelen behaald zijn. De leerkracht analyseert de nieuwe gegevens. Aan de hand van deze analyse past hij het onderwijsproces of de doelen aan. Op deze manier is er dus steeds feedback over de kwaliteit van het onderwijs. Ook bij opbrengstgericht werken spelen de leerkrachtvaardigheden een grote rol. Het zijn tenslotte de leerkrachten die de toename van de leerling-resultaten moeten realiseren. We verwijzen weer naar § 1.4.1. (Marzano).

We noemen in dit verband ook de opvattingen van de Canadese socioloog Michael Fullan, die in meerdere landen succesvolle onderwijsvernieuwingen heeft doorgevoerd. Zijn ideeën matchen goed met opbrengstgericht werken. Hij gaat uit van verschillende speerpunten:

  1. Zorg dat de basis op orde is. Als de basale vakken (zoals lezen) niet goed beheerst
    worden, dan heeft dat een negatief eff ect op de andere vakken. Hij pleit ervoor om de
    lat hoog te leggen bij de kernvakken en de zwakke leerlingen hulp te geven om het gat
    te overbruggen.
  2. Focus op resultaat. Leerkrachten moeten resultaatgericht zijn en evalueren wat goed is
    en wat beter kan. Op basis daarvan kunnen zij hun onderwijs aanpassen. Dit vermogen
    om te veranderen en verbeteren moet vergroot worden. De focus op resultaat zorgt
    voor een verhoging van de leeropbrengsten.
  3. Zorg voor een onderzoekend klimaat op school. Het is nodig om als team te
    onderzoeken hoe het onderwijs verbeterd kan worden. Onder andere door refl ectie
    wordt het team steeds professioneler. Daarbij is het belangrijk om de dingen die goed
    werken, vast te houden. Van een aantal dingen is onomstreden dat ze wel of juist niet
    goed werken. Een goed gebruik van deze kennis uit onderzoeken bespaart onnodig
    experimenteren.
  4. Het is van belang dat het leiderschap niet uitsluitend bij de schoolleiding ligt, maar
    gedeeld wordt met de teamleden. Een goede school heeft een open klimaat, waarin
    iedereen zich verantwoordelijk voelt. Samenwerking is daarbij onmisbaar. Dit vraagt
    om een actieve houding in alle lagen van de school, zowel van schoolleiding als van
    leerkrachten.

Ook het Zwols Model gaat uit van OGW. Wel is het goed om hier enkele duidelijke kanttekeningen te plaatsen:

Daarom zou de term Opbrengst Bewust Werken niet misstaan.